Tłumaczenie a przekład – na czym polega różnica?

Coraz więcej osób stosuje słowa „tłumaczenie” i „przekład” zamiennie, tak jakby były one swoimi synonimami. Tymczasem okazuje się, że pomiędzy tymi dwoma pojęciami zachodzą znaczne różnice. Warto być ich świadomym, zwłaszcza podczas rozmowy z ekspertem w tym zakresie, czyli z tłumaczem.

Czym jest tłumaczenie?

Za tłumaczenie uważa się wierne odwzorowanie tekstu. Tłumaczenie w dużej mierze przypomina więc oryginał. W praktyce oznaczałoby to dosłowne tłumaczenie dość specyficznych zwrotów, przysłów, a nawet gier słownych. Przez to finalny tekst może być trudny dla odbiorcy, który nie zna kontekstu kulturowego czy językowego. Dlatego właśnie tłumaczeniu poddaje się głównie teksty techniczne, dotyczące dziedzin ścisłych, w których priorytetem jest precyzyjne, wierne i jednolite przetłumaczenie poszczególnych wyrażeń – choć i tutaj zdarzają się wyjątki, gdy tłumacz dostosowuje żargon w języku oryginalnym do tego docelowego. Innym dobrym przykładem są tłumaczenia poświadczone. Są to dokumenty opracowywane na potrzeby organów sądowych. W ich przypadku tłumacz po prostu musi pozostać w pełni wierny oryginałowi.

Czym jest przekład?

Przekład to dodatkowa praca nad tłumaczeniem. Czasami w jej wyniku powstaje coś zupełnie nowego. Tłumacz dokonujący przekładu opracowuje tłumaczenie, uwzględniając również czynniki pozajęzykowe – dostosowuje tekst wyjściowy do zamiarów autora i mentalności osób posługujących się językiem wyjściowym. Może korzystać z możliwości językowych, które nie są dostępne w oryginalnym języku, za to w języku docelowym. Przekład stosuje się w przypadku dzieł literackich, wierszy i tekstów marketingowych.

Kiedy tłumaczenie, a kiedy przekład?

Specyfika oraz przeznaczenie tekstu docelowego decydują o tym, która z dwóch opisywanych technik powinna zostać użyta. Jeżeli tekst ma charakter użytkowy lub jest to tekst branżowy, skierowany do specjalistów w danej dziedzinie, wówczas należy dokonać tłumaczenia. Im bardziej specjalistyczne słownictwo zostało użyte w oryginale, tym bardziej tłumaczenie powinno pozostać mu wierne. W niektórych przypadkach używane zwroty i wyrażenia są na tyle niszowe, że tłumacz może nawet zrezygnować z ich przeniesienia na język docelowy, jeśli nie mają one w nim swoich odpowiedników. Po technikę przekładu należy z kolei sięgnąć w sytuacji, gdy tekst ma bardziej ogólny charakter, a przedstawione w nim pojęcia i sytuacje są nierozerwalnie związane z danym kontekstem kulturowym. Żeby odbiór tekstu był bezproblemowy tłumacz musi wówczas nieco „nagiąć” oryginał, a w skrajnych sytuacjach – zmienić sens oryginalnej wypowiedzi, aby dostosować ją do zamierzeń autora.

A może lokalizacja?

Lokalizacja to jeszcze bardziej zaawansowany poziom przekładu – ten sposób tłumaczenia tekstów zakłada całkowite dostosowanie treści do języka i kultury odbiorcy docelowego. Oznacza to dostosowanie komunikatu finalnego do graficznego zapisu języka, jego brzmienia, a także do tradycji czy nawet stereotypów występujących w danym kraju.

Czy wierność oryginałowi to zawsze dobre rozwiązanie?

Za skalę jakości tłumaczenia zazwyczaj obiera się to, w jak dużym stopniu jest ono wierne oryginałowi. W przypadku tłumaczenia takie działanie jest trafne. Jednak jeśli mówimy o przekładzie, sprawa staje się nieco bardziej skomplikowana. Czasami dokonując przekładu wymagających dzieł, tłumacz tworzy w zasadzie całkiem nowy twór, który nie przypomina oryginału – lecz dopiero wtedy możemy powiedzieć o przekładzie, że jest dobry, czyli stosowny z tym, co autor chciał przekazać czytelnikowi. Możemy przyjąć, że tłumacz, dokonując tłumaczenia, jest niczym rzemieślnik, który wprawnie operuje słowem. Zaś w trakcie dokonywania przekładu zamienia się w artystę, który kreuje coś nowego.

Tłumaczenie i przekład – podobieństwa

Wiemy już, że tłumaczenie i przekład to dwa dość różne pojęcia. Czy są jednak między nimi jakieś podobieństwa? Okazuje się, że tak – zarówno dobre tłumaczenie, jak i przekład wymagają doskonałej znajomości języka oryginalnego i docelowego oraz zaangażowania ze strony tłumacza.

Jeśli masz do przetłumaczenia ważne teksty, np. dokumenty, potrzebujesz tłumaczenia przysięgłego lub Twój projekt zakłada zatrudnienie tłumacza ustnego ‒ zgłoś się do TKTRANSLATE. Pomożemy Ci w każdej z tych sytuacji!